HƯỚNG DẪN NHIỆM VỤ TRỌNG TÂM MÔN VẬT LÍ VÀ CÔNG NGHỆ THCS, THPT - NĂM HỌC 2021-2022

Thực hiện nhiệm vụ Giáo dục Trung học năm học 2021-2022 tại Công văn số 2649 /SGDĐT-GDTrH ngày 09/9/2021 của Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở hướng dẫn các đơn vị triển khai dạy học bộ môn Vật lí & Công nghệ cấp THCS, THPT năm học 2021-2022 như sau:

  1. Xây dựng kế hoạch giáo dục môn học

Trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông, các trường THCS, THPT cần chủ động, linh hoạt trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục nhà trường định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh theo khung thời gian 35 tuần (Học kỳ I: 18 tuần, Học kỳ II: 17 tuần), phù hợp với điều kiện của từng trường. Đảm bảo thời gian kết thúc Học kì I, kết thúc năm học thống nhất trong thành phố.

- Đối với lớp 6: căn cứ Công văn số 5512/BGDĐT-GDTrH ngày 18/12/2020 của Bộ GDĐT về việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường; Công văn số 2613/BGDĐT-GDTrH ngày 23/6/2021 của Bộ GDĐT và Công văn số 2179/BGDĐT-GDTrH ngày 20/7/2021 của Sở GDĐT về việc triển khai thực hiện chương trình giáo dục trung học năm học 2021-2022, Công văn số 2431/SGDĐT-GDTrH ngày 13/8/2021 của Sở GDĐT về việc hướng dẫn thực hiện phân phối chương trình chi tiết lớp 6 các môn học, thủ trưởng các đơn vị tiếp tục giao quyền tổ/nhóm chuyên môn chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục của tổ/nhóm chuyên môn, bao gồm Kế hoạch dạy học (Phụ lục 1) và Kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục (Phụ lục 2). Căn cứ vào Kế hoạch giáo dục của tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên được phân công dạy học lớp 6 xây dựng Kế hoạch giáo dục của giáo viên (Phụ lục 3). Các phụ lục này được sử dụng để tham khảo nên tổ/nhóm/giáo viên cần chủ động, linh hoạt trong việc xây dựng kế hoạch phù hợp đặc điểm, tình hình đơn vị và đối tượng dạy học.

- Đối với các lớp từ lớp 7 đến lớp 12: căn cứ Công văn số 3280/BGDĐT-GDTrH ngày 27/8/2020 của Bộ GDĐT hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học cấp THCS, THPT và Công văn số 2745/SGDĐT-GDTrH ngày 12/10/2020 của Sở GDĐT về việc hướng dẫn thực hiện phân phối chương trình chi tiết các môn học (lớp 7-12); riêng cấp THPT cần bám sát đặc tả đề kiểm tả và ma trận đã được tập huấn theo Kế hoạch số 240/KH-SGDĐT ngày 21/01/2021 về việc tập huấn hướng dẫn xây dựng đề kiểm tra, đánh giá định kì theo ma trận và đặc tả đề kiểm tra theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh cấp trung học phổ thông, tổ/nhóm chuyên môn chủ động thực hiện việc sắp xếp lại thứ tự các bài, các nội dung trong từng bài; phân bố lại thời lượng tổ chức dạy học các bài một cách hợp lí; xây dựng các chủ đề theo hướng dẫn. Việc biên soạn lại kế hoạch giáo dục phải đảm bảo tính logic của mạch kiến thức, đảm bảo tổng thời lượng của môn học trong mỗi học kì, không cắt xén nội dung chương trình, thực hiện đủ các bài kiểm tra.

- Kế hoạch dạy học của tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên phải được lãnh đạo nhà trường phê duyệt trước khi thực hiện và là căn cứ để thanh tra, kiểm tra. Trên cơ sở kế hoạch dạy học đã được phê duyệt, tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên có thể thiết kế tiến trình dạy học theo chủ đề mà không nhất thiết phải theo bài/tiết trong sách giáo khoa. Mỗi chủ đề có thể được thực hiện ở nhiều tiết học, mỗi tiết có thể chỉ thực hiện một hoặc một số bước trong tiến trình sư phạm của bài học. Các nhiệm vụ học tập có thể được thực hiện ở trong hoặc ngoài giờ trên lớp. Ngoài việc tổ chức cho học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập ở trên lớp, cần chú trọng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở ngoài lớp học và ở nhà.

- Trong quá trình triển khai thực hiện, giáo viên thường xuyên cập nhật, điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. Việc điều chỉnh, bổ sung so với kế hoạch đã được phê duyệt phải được sự thống nhất trong tổ chuyên môn.

- Kế hoạch dạy học có đủ thời lượng dành cho luyện tập, bài tập, ôn tập, thí nghiệm, thực hành, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo và kiểm tra định kì. Có kế hoạch quản lí dạy học, ôn tập ở các tuần cuối năm học, đảm bảo thực hiện đúng, đủ nội dung chương trình theo kế hoạch của nhà trường. Đối với lớp 9 và lớp 12, các tổ chuyên môn khi xây dựng chương trình cần lưu ý sắp xếp hợp lí các chương, bài cuối mỗi học kì để đảm bảo nội dung kiến thức kiểm tra theo đề chung của Sở.

- Cần triển khai thực hiện tốt yêu cầu tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu, giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả…, đặc biệt cần chú trọng tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho HS trong quá trình giảng dạy. Việc chuyển tải các nội dung trên vào bài học cần được thực hiện một cách tự nhiên, phù hợp với nội dung bài học, không làm quá tải bài học.

2. Thực hiện hiệu quả các phương pháp và hình thức dạy học, giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh

- Cần thực hiện tốt các yêu cầu về đổi mới phương pháp và hình thức dạy học  một cách triệt để, sâu sắc hơn, theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh.

- Xây dựng kế hoạch bài học theo hướng tăng cường, phát huy tính chủ động, tích cực, tự học của học sinh thông qua việc thiết kế tiến trình dạy học thành các hoạt động học để thực hiện cả ở trên lớp và ngoài lớp học. Tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện giáo dục STEM trong trường học, phải bảo đảm chất lượng, hiệu quả khi triển khai thực hiện, không hình thức, gây quá tải đối với giáo viên và học sinh.

-  Chú trọng rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học, tự nghiên cứu để tiếp nhận và vận dụng kiến thức mới thông qua giải quyết nhiệm vụ học tập đặt ra trong bài học; dành nhiều thời gian trên lớp cho học sinh trình bày, thảo luận, luyện tập, thực hành, bảo vệ kết quả học tập của mình; giáo viên tổng hợp, nhận xét, đánh giá, kết luận để học sinh tiếp nhận và vận dụng.

          - Đa dạng hóa các hình thức dạy học, ngoài việc tổ chức cho học sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập ở trên lớp, cần coi trọng giao nhiệm vụ và hướng dẫn học sinh học tập ở nhà, ở ngoài nhà trường và cộng đồng.

          - Khuyến khích tổ chức, thu hút học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo góp phần phát triển các năng lực học sinh trên cơ sở tự nguyện của nhà trường, cha mẹ học sinh và học sinh, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí và nội dung học tập của học sinh.

- Tiếp tục đẩy mạnh việc đổi mới PPDH, chú trọng cải tiến phương pháp giảng dạy theo đường hướng giao tiếp, phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, rèn luyện kiến thức, kỹ năng ngôn ngữ để học sinh đạt được những kỹ năng và kiến thức về ngôn ngữ theo yêu cầu của mục tiêu môn học và đáp ứng được yêu cầu của các bài kiểm tra và các kỳ thi trong chương trình.

- Tăng cường việc ứng dụng CNTT vào dạy học, sử dụng các phương tiện nghe nhìn, thực hiện đầy đủ các tiết thực hành, liên hệ thực tế trong giảng dạy phù hợp với nội dung bài học, sử dụng các phần mềm dạy học có nội dung thích hợp, tham gia tích cực phong trào soạn bài, soạn câu hỏi, bài tập, đề kiểm tra, sưu tầm tài liệu tham khảo để đưa lên “Nguồn học liệu mở” trên Website của Bộ và của Sở GDĐT. Tăng cường sử dụng trang thiết bị dạy học, phòng học bộ môn, tự làm đồ dùng học tập, nâng cao năng lực tự học của học sinh.

- Căn cứ yêu cầu về kiến  thức, nội dung sách giáo khoa, tài liệu chuẩn kiến thức, kĩ năng, trên cơ sở các điều kiện thiết bị dạy học hiện có, giáo viên thiết kế bài giảng khoa học, sắp xếp hợp lí hoạt động của giáo viên và học sinh; xây dựng hệ thống câu hỏi hợp lí, phù hợp với các đối tượng học sinh, tập trung vào yêu cầu cần đạt, sử dụng linh hoạt các ph­ương pháp dạy học bộ môn, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của học sinh đáp ứng được yêu cầu của mục tiêu môn học và yêu cầu của các bài kiểm tra và các kì thi trong chương trình.

3. Thực hiện hiệu quả các phương pháp và hình thức kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh

a) Tổ/nhóm chuyên môn xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá (KTĐG) kết quả học tập của học sinh phù hợp với kế hoạch giáo dục môn học, hoạt động giáo dục của nhà trường theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh.

Đối với lớp 6, khi xây dựng kế hoạc KTĐG cần xác định được mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đảm bảo đánh giá khách quan, công minh trình độ học sinh và hướng dẫn học sinh biết tự đánh giá năng lực bản thân

b) Thực hiện nghiêm việc đánh giá, xếp loại học sinh THCS, THPT theo quy định của Bộ GDĐT

- Đối với lớp 6: thực hiện theo Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT ngày 20/7/2021 của Bộ trưởng Bộ GDĐT về việc Ban hành Thông tư quy định về đánh giá học sinh THCS và THPT.

- Đối với các lớp từ lớp 7 đến 12: thực hiện theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12/12/2011, bổ sung, sửa đổi một số điều tại Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT ngày 26/8/2020.

- Cần tổ chức chặt chẽ, nghiêm túc, đúng quy chế ở tất cả các khâu ra đề, coi, chấm và nhận xét, đánh giá học sinh; đảm bảo thực chất, khách quan, trung thực, công bằng, đánh giá đúng năng lực và sự tiến bộ của học sinh.

- Thực hiện đánh giá thường xuyên trực tiếp hoặc trực tuyến đối với tất cả học sinh: đánh giá qua các hoạt động trên lớp; đánh giá qua hồ sơ học tập, vở học tập; đánh giá qua việc học sinh báo cáo kết quả thực hiện một dự án học tập, nghiên cứu khoa học kĩ thuật, báo cáo kết quả thực hành, thí nghiệm; đánh giá qua bài thuyết trình (bài viết, bài trình chiếu, video…) về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Thực hiện nghiêm túc việc xây dựng đề kiểm tra đánh giá giữa kì và cuối kì theo ma trận và viết câu hỏi phục vụ ma trận đề. Đề kiểm tra bao gồm các câu hỏi, bài tập (tự luận hoặc trắc nghiệm) theo 4 mức độ yêu cầu nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao. Căn cứ vào mức độ phát triển năng lực của học sinh xác định tỉ lệ các câu hỏi, bài tập theo 4 mức độ yêu cầu trong các bài kiểm tra trên nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp với đối tượng học sinh và tăng dần tỉ lệ các câu hỏi, bài tập ở mức độ yêu cầu vận dụng, vận dụng cao.

- Kết hợp một cách hợp lí giữa hình thức tự luận với trắc nghiệm khách quan, giữa kiểm tra lí thuyết và kiểm tra thực hành trong các bài kiểm tra; tiếp tục nâng cao yêu cầu vận dụng kiến thức liên môn vào thực tiễn; tăng cường ra các câu hỏi mở.

- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới hình thức, phương pháp kiểm tra, đánh giá; chuẩn bị tốt các điều kiện để từng bước triển khai các hoạt động kiểm tra, đánh giá, thi trực tuyến, bảo đảm chất lượng, hiệu quả.

4. Thiết kế kế hoạch bài dạy

Giáo viên cần tiếp tục thực hiện tốt việc đổi mới cách biên soạn kế hoạch bài dạy, đầu tư soạn giảng theo hướng tích cực hóa việc học tập của học sinh, soạn và hướng dẫn các hoạt động, các bài tập trên lớp và ở nhà để phát huy năng lực, phẩm chất của học sinh. Khuyến khích giáo viên soạn kế hoạch bài dạy và giảng dạy trên lớp với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin.

- Đối với lớp 6: căn cứ vào yêu cầu cần đạt của từng bài học, giáo viên xây dựng kế hoạch bài dạy đảm bảo yêu cầu cần đạt về phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và năng lực đặc thù của bộ môn. Giáo viên tham khảo Phụ lục IV Công văn số 5512/BGDĐT-GDTrH về Khung kế hoạch bài dạy để từ đó chủ động, linh hoạt và sáng tạo trong quá trình soạn giảng đảm bảo hiệu quả dạy học.

- Đối với các lớp từ lớp 7 đến 12: căn cứ tài liệu chuẩn kĩ năng kiến thức và nội dung điều chỉnh giảm tải do Bộ GDĐT ban hành, giáo viên cần linh hoạt, mạnh dạn thiết kế lại các hoạt động để phù hợp với tình hình đơn vị, đối tượng học sinh. Giáo  án cần thể hiện rõ nội dung thay đổi, điều chỉnh theo hướng giảm tải. Riêng lớp 9, khuyến khích giáo viên soạn kế hoạch bài dạy các chủ đề theo tiến trình dạy học tại Phụ lục IV Công văn số 5512/BGDĐT-GDTrH để giúp học sinh dễ dàng tiếp cận Chương trình giáo dục phổ thông 2018 khi bước vào lớp 10 năm học 2022-2023.

          5. Sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn

- Tiếp tục tổ chức nghiên cứu, thảo luận trao đổi các nội dung và thực hiện theo tài liệu tập huấn giáo viên cấp THCS, THPT đối với môn Vật lí & Công nghệ của Bộ GDĐT trong các lần sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn của từng trường và trong các lần sinh hoạt cụm chuyên môn đối với mỗi cấp học.

- Thực hiện đổi mới phương pháp SHCM theo hướng tiếp cận mới; đổi mới nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu nội dung bài giảng, tập trung thảo luận các chuyên đề, nội dung khó của môn học hoặc những phương pháp dạy học, cách thức tổ chức lớp học hiệu quả cho các nội dung đó. 

- Tiếp tục tổ chức lập ma trận đề kiểm tra định kì cho từng khối lớp để có thể dùng chung trong trường ngay từ đầu năm học (sau khi đã được sự đồng thuận của các thành viên trong tổ), nhằm tạo ra một chuẩn đánh giá tốt, công bằng, phù hợp.

- Cán bộ, giáo viên phụ trách thiết bị dạy học, phòng bộ môn có trách nhiệm nghiên cứu chương trình hiện hành và thiết bị liên quan hiện có để giới thiệu cho giáo viên phần thí nghiệm (lí thuyết, thực hành). Có kế hoạch cụ thể, lên lịch hàng tuần và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho giáo viên sử dụng đầy đủ thiết bị. Phát huy công suất cao nhất của phòng bộ môn, các thiết bị dạy học. Phải thực hiện đủ các thí nghiệm (minh hoạ, thực hành) của ba khối lớp theo quy định danh mục tối thiểu của Bộ GDĐT;

- Tổ chức làm một số đồ dùng dạy học, cải tiến các đồ dùng hiện có để thực hiện đầy đủ các thí nghiệm trên lớp.

- Tổ trưởng chuyên môn cùng với cán bộ phụ trách thiết bị lập kế hoạch các tiết học có thí nghiệm để sử dụng tối đa phòng bộ môn. Các thiết bị hiện có phải được sắp xếp, nghiên cứu kỹ lưỡng và tổ chức tập huấn cho các thành viên trong tổ sử dụng thành thạo.

          6. Tổ chức thi, kiểm tra

          a) Thi học sinh giỏi cấp thành phố môn Vật lí

          - Kì thi học sinh giỏi lớp 9 và 12 cấp thành phố cơ bản được tổ chức như năm học 2019-2020. Thời gian, hình thức, nội dung thi được quy định cụ thể tại Quy định thi chọn học sinh giỏi cấp thành phố năm học 2020-2021 của Sở GDĐT. Cụ thể:

- Đối với lớp 9:

+ Nội dung thi: Gồm chương trình lớp 6, 7, 8,9 theo chương trình thi đã thống nhất từ năm học 2011-2012.

+ Hình thức thi: Theo hình thức tự luận, thời gian 150 phút.

- Đối với lớp 12: Theo hình thức trắc nghiệm khách quan. Cấu trúc, nội dung và hình thức thi bám sát đề thi tốt nghiệp THPT quốc gia của Bộ GDĐT, nội dung chương trình thi thuộc lớp 12, được giới hạn trước thời điểm thi 01 tuần.

          b. Kiểm tra cuối kì

- Sở tiếp tục ra đề kiểm tra cuối kì môn Vật lý lớp 9 chung toàn thành phố theo hình thức tự luận. Đối với lớp 6, 7, 8, phòng GDĐT các quận, huyện chỉ đạo thực hiện phù hợp với đặc điểm tình hình của địa phương.

- Đối với môn Vật lý lớp 12, Sở ra đề kiểm tra cuối kì theo hình thức tự luận kết hợp với trắc nghiệm khách quan, bám sát đặc tả đề kiểm tra và ma trận đã được tập huấn theo Kế hoạch số 240/KH-SGDĐT ngày 21/01/2021 về việc tập huấn hướng dẫn xây dựng đề kiểm tra, đánh giá định kì theo ma trận và đặc tả đề kiểm tra theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh cấp trung học phổ thông để biên soạn đề kiểm tra định kì. Đối với lớp 10, 11, các trường THPT chỉ đạo tổ chức kiểm tra theo đề chung của trường.  

          c. Lịch thi, kiểm tra

          + Thi chọn các đội tuyển học sinh giỏi lớp 12 (theo kế hoạch của Sở GDĐT).

+ Thi Khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học cấp thành phố (từ 01/12 đến 04/12/2021).

          + Kiểm tra học kì I lớp 9 và lớp 12 từ 14/12 đến 18/12/2021.

          + Các trường tổ chức kiểm tra học kì I các lớp 6, 7, 8 THCS và lớp 10, 11 THPT từ ngày 20/12/2021 đến 06/01/2022.

          + Thi HSG quốc gia lớp 12 THPT theo kế hoạch của Bộ GDĐT.

          + Thi học sinh giỏi cấp thành phố lớp 9 và lớp 12 vào ngày 24/2/2022.

          + Thi Khoa học kĩ thuật dành cho học sinh trung học toàn quốc theo kế hoạch của Bộ GDĐT.

          + Kiểm tra học kì II lớp 9, 12 từ ngày 25/4 đến 29/4/2022.

          + Các trường tổ chức kiểm tra học kì II các lớp 6, 7, 8 THCS và lớp 10, 11 THPT từ ngày 04/5 đến 11/5/2022.

          + Thi tuyển sinh lớp 10 THPT ( theo kế hoạch của Sở GDĐT).

          + Thi THPT quốc gia theo kế hoạch của Bộ GDĐT.

          + Kiểm tra các hoạt động giáo dục tại đơn vị cơ sở tất cả các tháng của năm học.

          7. Thực hiện sinh hoạt tổ chuyên môn theo từng cụm trường

Các phòng GDĐT, các trường THPT được phân công tổ chức sinh hoạt cụm cần nghiên cứu các chuyên đề để nội dung sinh hoạt phong phú, có chất lượng, thu hút giáo viên.

a) Đối với cấp THCS

Tuỳ theo số lượng trường THCS, các phòng GDĐT có thể tổ chức một hoặc hai cụm trường để sinh hoạt (mỗi học kì ít nhất 1 lần).

b) Đối với cấp THPT (chia 3 cụm):

c) Tổ chức sinh hoạt cụm

Nội dung sinh hoạt: Sinh hoạt cụm trường chủ yếu tập trung trao đổi các chuyên đề về chuyên môn; đổi mới PPDH, KTĐG; xây dựng kế hoạch dạy học theo chủ đề dạy học, chủ đề tích hợp trong bộ môn Vật lý hoặc liên môn gắn với các môn học khác; kinh nghiệm tham gia các cuộc thi (Khoa học kỹ thuật, Thiết Kế bài giảng điện tử E-learning)…

- Thành phần: Tất cả giáo viên của tổ chuyên môn các trường trong cụm tham dự đầy đủ (không kể giáo viên đang có tiết dạy ) .

- Tổ chức thực hiện:

+ Cụm trưởng chủ động phối hợp với các trường thành viên xây dựng kế hoạch; phân công các trường thành viên tham gia điều hành, chuẩn bị nội dung, chương trình của buổi sinh hoạt, chuẩn bị cơ sở vật chất…

+ Các đơn vị được phân công tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường cần xây dựng kế hoạch sinh hoạt cụm và gửi nội dung, thông báo về Sở (Ô. Võ Thái Dương, Phòng GDTrH nhận, địa chỉ email: duongvt1@danang.gov.vn ) để gửi giấy mời cho tất cả giáo viên bộ môn của các trường trong cụm được tham dự. 

Kế hoạch tổ chức sinh hoạt cụm môn Vật lí  năm học 2021-2022

          Trên đây là một số nhiệm vụ trọng tâm của bộ môn Vật lí & Công nghệ năm học 2021-2022, phòng GDĐT các quận/huyện, các trường THPT, các tổ chuyên môn cần triển khai đến từng giáo viên và có kế hoạch tổ chức thực hiện hiệu quả theo đúng hướng dẫn. Trong quá trình triển khai thực hiện, có gì vướng mắc, đề nghị các đơn vị, tổ trưởng chuyên môn phản ánh về Sở GDĐT (qua cán bộ phụ trách) để kịp thời xử lí ./.